Denemarken lijkt in veel opzichten op Nederland. Zeker ook qua klimaat, en het schijnt ook qua mentaliteit van de bevolking.
Een groot verschil met Nederland is, dat Denemarken geen eigen energiebronnen heeft. Geen gas, geen kolen en geen olie. In de energiecrisis in de jaren 70 had Denemarken het daardoor erg zwaar. Alle energie moest geïmporteerd worden tegen bijzonder veel kosten.
Dat nationale probleem was de aanleiding voor een drastische energie-ommekeer. Het doel was om zo snel mogelijk zelf duurzame energie op te wekken.
Geen winstoogmerk
De Deense wet schrijft nu voor dat deze energiesystemen geen winst mogen maken. Het eigendom is vrijwel altijd in handen van bewoners via een coöperatie, soms met de overheid als mede-aandeelhouder. De deelname van bewoners is altijd op vrijwillige basis, maar de praktijk leert dat al snel wordt aangehaakt als de prijs goed is. En die energieprijs wordt goed in de gaten gehouden door de overheid. Dat geeft een prettige openbare transparantie.
Lokale coöperaties
Het zijn lokale bewoners die een coöperatie vormen. Ze krijgen daarbij professionele ondersteuning van de gemeente en die gemeente zorgt voor afstemming tussen de afzonderlijke energie-systemen. Zo ontstaat een mooi spel om de energielasten laag te houden, door een samenwerking tussen overheid en bewoners. Transparantie en deskundigheid is gewaarborgd en keuzevrijheid is gewaarborgd. Professionele ondersteuning wordt aangeboden en is een randvoorwaarde.
Hoe gaat dit in Fryslân?
Sinds corona, de oorlog in Oekraïne en de afbouw van gaswinning is in Nederland het besef doorgedrongen dat ook wij een speelbal zijn geworden van de wereldmarkt. Net als Denemarken 40 jaar geleden. Het is dan ook geen toeval, dat het nieuwe bestuursakkoord van de provincie Fryslân juist daar op inzet. De nieuwe Friese politieke meerderheid wil energie-hubs, meer eigen opwekking en vooral: het geld wat gemoeid is met de energievoorziening hier houden. De bestuurders willen niet dat het geld verdwijnt naar buitenlandse investeerders of energiebedrijven.
Laat het geld lokaal blijven
De Denen hebben veel ervaring opgedaan de laatste jaren met de energiesystemen en zijn in Europa een koploper geworden. Al meer dan 75.000 banen zijn ontstaan in de duurzame energie. Biogas-installaties, warmtenetten, zonneboilers-opslagsystemen en vooral windmolens zijn gerealiseerd. De Deense kennis kunnen we hier goed gebruiken! Dat besef dringt eindelijk ook in Fryslân steeds meer door. Regelmatig gaan er nu al bussen naar dorpen in Denemarken om kennis op te halen. Kernenergie is in Denemarken geen optie meer. Ook hier met als belangrijkste argument: de afhankelijkheid van andere landen.