Het was zaterdag 17 augustus 2030, zoals verwacht, groot feest in al de Elf Steden. Commissaris Brok straalde als nooit tevoren. Gezeten op de levensgrote ‘Skries’ werd de commissaris op zijn gehele tour hartstochtelijk toegejuicht. Een mooier afscheid, tien jaar na zijn aankondiging in 2020 van de Friese bestuurlijke vernieuwing, had Brok zich niet kunnen wensen.
Huzarenstukje
Dat kan het gerust genoemd worden. Toen Brok in 2019 werd uitgeroepen tot de ‘beste bestuurder van Nederland’, trok hij zijn allerstoutste schoenen aan. Tijdens het hoogtepunt van de wereldomvattende coronacrisis maakte hij destijds bekend dat Fryslân toe was aan bestuurlijke vernieuwing. De commissaris stelde eind 2020 een Friese ‘burgersenaat’ in om de Friese bevolking meer te betrekken bij de lokale besluiten. Naar het voorbeeld van de Braziliaanse stad Porte Allegre kregen de inwoners van Fryslân vanaf juni 2021 zeggenschap over een groot deel van de Friese begroting, de zogenaamde ‘burgerbegrutting’. In maart 2021 stemde Provinciale Staten met een meerderheid van één stem hiermee in. Brok durfde dit voorstel in te dienen door de uitkomst van het FSP-onderzoek, waaruit bleek dat het overgrote deel van de Friezen klimaatverandering, natuur, eenzaamheid, geluk, kringloop-landbouw en circulaire economie als de grote uitdagingen zagen voor de komende tien jaar. Binnen zes maanden kwam de burgersenaat met een plan: ‘Gelok op Ien, Twa en Trije’. Brok had goed gekeken naar vergelijkbare processen in Ierland, IJsland en Taiwan en wist, dat het succes alleen kon worden bereikt door iedereen de kans te geven hier over mee te praten, van arm tot rijk en niet te vergeten de politici zelf. Via de website van Fryslân werd hier op onverwacht grote schaal gebruik van gemaakt, de scholen maakten er zelfs een wedstrijd van. Het luidde het nieuwe tijdperk in!
Bundeling
Brok had het goed ingeschat, de broeiende onrust had zich al georganiseerd in de Friese gemeenschap. Het enige wat ontbrok was een route voor de komende jaren. En die werd dus binnen een jaar ontwikkeld en met ruime meerderheid door de Friezen zelf omarmd. De ‘brokken bundelen’, aldus de commissaris. De energiecoöperaties, gemeenten, huurders, kopers, natuur, boeren – ja iedereen – wist wat de Friese koers werd. De samenwerking kwam nu pas echt op gang, aangejaagd door het jaarlijkse budget van 40 miljoen, waar de Friese burgers dus zelf over mochten beslissen. Net als bij Simmer 2000 en Culturele Hoofdstad is Fryslân weer van de Friezen.
De nieuwe Jacinda
Commissaris Brok werd zaterdag in IJlst door premier Kaag gehuldigd als de nieuwe Jacinda Ardern. Net als zij, de gevierde premier van Nieuw-Zeeland, is Brok in staat geweest in luttele jaren, gedragen door de lokale bevolking, een revolutie op gang te brengen en de mensen weer gelukkiger en trotser te maken op hun eigen ‘Mienskip’.
Toespraak
In zijn slotwoord zei Brok: ‘Soks kin alline yn Fyslân, it is de Friezen harren natoer! ‘Ik hoopje dat myn opfolger it basisynkommen yn Fryslân ek op de aginda krije sil. Dan is myn misje folslein slagge!’ De volgende dag meldden 631 Friezen zich bij de huisarts: een hardnekkige brok in de keel …