In Friesland zijn zo’n 290.000 huishoudens. Verreweg de meeste van deze woningen zijn aangesloten op het gasnet én het stroomnet. Dat gasnet is grotendeels aangelegd tussen 1960 en 1970, vlak na de ontdekking van de Nederlandse gasbel in Groningen.
In Friesland wordt zowel het gasnet als het stroomnet onderhouden door Liander. Liander onderhoudt in totaal 42.000 km gasleidingen en 91.000 km stroomkabels. Wij zien daar nauwelijks iets van, alles ligt mooi onder de grond verstopt. De betrouwbaarheid is bijzonder groot, gasuitval of stroomonderbreking: het komt zelden voor in Fryslân. Maar: die betrouwbaarheid staat onder druk! Liander voelt elke dag de druk om de komende 20 tot 30 jaar deze energievoorziening te verduurzamen. Dat geeft spanning! Heel veel spanning. En te veel spanning op de stroomkabels geeft uitval.
Overheid
De nationale overheid wil dat alle huizen van het aardgas af gaan. In nieuwbouwwijken zie je dat al op grote schaal gebeuren. Al die woningen krijgen geen gasaansluiting meer, alleen een aansluiting voor stroom. Stroom voor koken, verwarming, verlichting en warm douchewater. Je kunt je voorstellen, dat de stroomvraag voor deze huizen nogal groter is dan de gangbare woningen. Vaak wel drie keer zoveel stroomvraag. En dat heeft grote gevolgen voor het stroomnet van Liander. Zeker als daar ook nog zonnepanelen en elektrische auto’s op worden aangesloten. En dat gebeurt ook op grote schaal.
Waterstof
Het gasnet weglaten heeft dus grote gevolgen voor het stroomnet. Vooral omdat er door een gasleiding veel meer energie wordt aangevoerd naar een woning dan door de gangbare stroomkabels. Maar ja … we moeten van het aardgas af, toch? Zeker, maar er zijn alternatieven voor ons zo ‘geliefde’ aardgas. Velen denken dan als eerste aan waterstof, maar geloof mij: dat gaat ‘m niet worden voor deze toepassing in woningen door onze gasbuizen. Veel te complex en veel te duur. Stel, je hebt een woning van zo’n veertig jaar oud, dan is ‘van het gas af’ een kostbare operatie. Isoleren van muren, daken en vloer; een warmtepomp, lage temperatuurverwarming en zonnepanelen. Dat kost al snel 30 tot 40.000 euro en soms nog wel veel meer.
Biogas
Maar: er is een manier om die woning te laten zoals die nu is en tóch het aardgas te weren. Die oplossing is biogas. Biogas wordt op steeds grotere schaal geproduceerd uit bijvoorbeeld afval bij Freon Omrin of uit mest bij boeren en zelfs bij Freon Wetterskip Fryslân uit zuiveringsslib. Door een behandeling door bijvoorbeeld een Freon uit Joure (DMT) wordt dit methaangas geschikt gemaakt om in de (aard)gasleiding te persen. Dan heet het gas: Groengas. Je kunt je misschien voorstellen dat hier hele woonwijken mee kunnen worden verwarmd. De cv-ketel kan gewoon blijven zitten, isoleren is slim – maar geen voorwaarde – en de gasleiding kan gewoon in de grond blijven zitten, zonder dat het stroomnet aangepast hoeft te worden. Dat lijkt handig … en dat is het ook. Een mooi alternatief naast zonneparken, windmolens, geothermie of als vervanging voor houtstook.
Geld
Waarom hebben we dit dan nog niet zo geregeld? Zoals zo vaak gaat het ook hier om geld. Groengas is nu nog duurder dan aardgas. Om die reden wordt Groengas meestal gebruikt in bussen en personenauto’s. Het is namelijk goedkoper dan benzine en diesel. In Fryslân rijden er zo’n drieduizend auto’s op. Ik rijd er al twaalf jaar op, net als alle bussen in Leeuwarden. Nu het aardgas elk jaar duurder wordt en auto’s in snel tempo elektrisch, ontstaat een nieuwe markt voor gebouwen. Jouw cv-ketel? Laat maar even zitten nog! Grote kans dat het gas erop blijft!