Er is veel te doen over de subsidies voor fossiele brandstoffen, ook wel bekend als fossiele subsidies. Er zijn niet veel echte subsidies voor fossiel gebruik, maar het gaat vooral om belastingvoordelen voor bepaalde verbruikers. In de belastingtabellen voor de energiebelasting is goed te zien hoe dat werkt.
| t/m 170.000 m3 | 170,001 t/m 1 miljoen m3 | meer dan 1 miljoen t/m 10 miljoen m3 | meer dan 10 miljoen m3 | |
| 2023 | € 0,48980 | € 0,09621 | € 0,05109 | € 0,03919 |
| 2024 | € 0,58301 | € 0,22378 | € 0,12855 | € 0,04886 |
| Verhoging | € 0,09321 | € 0,12757 | € 0,07746 | € 0,00967 |
Je ziet dat in de “belastingschijf” voor het gebruik boven de 10 miljoen m3 gas in 2024 een belasting wordt geheven van 4,8 cent per m3, terwijl bij het verbruik tot 170.000 m3 de belasting 58 cent per m3 is. Is de lagere heffing voor de grootverbruikers nou een verkapte subsidie of is de hoge heffing van de eerste schijf een verkapte boete? De politieke consensus lijkt nu voor de eerste variant te gaan, de lagere heffing is een subsidie. Een ander voorbeeld: het accijnsverschil tussen benzine, diesel en LPG wordt ook gezien als een bevoordeling van de diesel en lpg-rijders, niet als een straf voor de benzinerijders.
| Brandstof | Tarief in 2024 |
| Benzine | € 0,789 |
| Diesel | € 0,516 |
| LPG | € 0,186 |
Met deze benadering (lagere heffing = bevoordeling) is onderzocht hoe groot de “bevoordeling” is, men kwam uit op € 39,7 tot € 46,4 miljard!
Minister Jetten van Economische Zaken en Klimaat liet een rapport schrijven over dit fenomeen, het heet Onderzoek positieve impact afschaffing fossiele subsidies. De nadruk op de positieve effecten hangt samen met een motie die in de Tweede Kamer was ingediend om ook de positieve effecten ‘mee te nemen’.
Klimaat- en energietransitie
Het rapport begint met een blijmoedige opening: Er ontstaan nieuwe marktkansen als fossiele subsidies worden afgebouwd en er een gelijk speelveld ontstaat in de fiscale behandeling van energie en grondstoffen. Deze positieve benadering kan echter niet los gezien worden van de kritiek op de fiscus als bevoordelingsinstrument. Het lijkt erop dat de minister daarin nu meegaat, hij wil dat het anders wordt… Voor het klimaat- en de energietransitie is dit goed nieuws, maar ietsje meer aandacht voor de “verliezers” zou wel mogen.
Hulpmiddel
Het genoemde rapport hoort bij een ander rapport: Belastingen in maatschappelijk perspectief Bouwstenen voor een beter en eenvoudiger belastingstelsel. In dit rapport wordt kritisch gekeken naar de belasting als hulpmiddel om gedrag en economisch handelen te beïnvloeden.
Dit wordt een mooi thema de komende jaren: de klimaatdoelen ondersteunen met het verminderen van de bevoordeling van de grote verbruikers en tegelijkertijd voorzichtig zijn met het inzetten van de fiscus als hulpmiddel om gedrag te beïnvloeden. Waar dat op uitdraait valt nog te bezien, maar bereid u maar voor op veel belasting op gas voor elke verbruiker.
De genoemde rapporten vindt u hier.