Om een woning via de bestaande CV-ketel fossielvrij te verwarmen moet je de mest van 3 koeien vergisten. Je zou in die situatie dus niets hoeven doen. Ik ben van mening dat iedereen een bijdrage moet leveren om onze warmtevraag te verminderen en fossielvrij te maken. Je zou dus op zijn minst hybride moeten verwarmen. Dat wil zeggen naast de CV-ketel een kleine warmtepomp. In dat geval heb je genoeg aan Groengas van 1,2 tot 1,5 koeien. Als je dan weet dat er in Fryslân ongeveer net zo veel woningen als koeien zijn, mag duidelijk zijn dat de potentie van groengas heel groot is!
Daar komt bij dat het voor veel woningeigenaren de enige betaalbare oplossing is om van het (fossiele) aardgas af te komen! Er staan in Fryslân veel oudere woningen waar het onbetaalbaar is om deze dusdanig te isoleren zodat ze met een warmtepomp “van het gas af kunnen”, in een omgeving waar ook geen warmtenet aangelegd zal worden omdat de woningdichtheid te laag is. De kosten per km warmtenet moeten door te weinig aansluitingen opgebracht worden. Voor woningen in oude binnensteden geldt hetzelfde.
Groengas is dan eigenlijk het enige alternatief. Het andere is houtstook, maar dat zou ik zeker binnen bebouwde kommen niet willen promoten.
Onder Frans’ artikel staat een link naar een studie van de New Energie Coalition naar de potentie van Groengas in Fryslân. Frans pleit voor meer biomassa die vergist kan worden omdat daar meer Groengas uit komt dan mest. Als je de studie bekijkt zie je echter dat driekwart van de potentie in mest zit. Je kunt wel meer biomassa willen produceren om te vergisten, maar laten we eerst de potentie van de beschikbare mest benutten…..
Wanneer we die potentie willen aanboren, moet de beeldvorming rond vergisting wel aangepast worden. Vergisting heeft vaak een negatieve associatie met stank, transporten van overschotmest, substraten en digestaat, gesjoemel met co-substraten en mestfraude.
De grote potentie van Groengas in Fryslân zit niet bij overschot-mest maar in mest die boeren voor de voeding van bodem en gewas nodig hebben. We hebben het dus over monomestvergisting (alléén mest, geen andere materialen) op boerenerven of lokaal.
De mogelijke negatieve aspecten van co-vergisten spelen hier niet!
Friesland Campina startte een aantal jaren geleden Jumstart; mono-vergisters bij grotere melkveehouders. Dit concept is financieel haalbaar bij meer dan 350 melkkoeien. Dat betekent op de echt grote bedrijven, of 2 tot 3 boeren gezamenlijk.
Partijen kunnen ook een buurt/dorpsvergister opzetten. Naar de analogie van de buurt/dorpsmolen. In Wijnjewoude wil de lokale energiecooperatie het dorp door de mest van 20-25 boeren uit de omgeving te collecteren en vergisten. De boeren krijgen de vergiste mest dan weer terug voor de voeding van bodem en gewas.
Een concept dat hier tussenin zit zijn vergisters op melkveebedrijven vanaf 125 melkkoeien die biogas maken dat via een biogasleiding gekoppeld op een centraal punt opgewerkt wordt en in het bestaande gasnet wordt ingevoed.
Duidelijk mag zijn dat de grootste potentie bij de laatste twee concepten zit omdat daarmee het grootste deel van de bedrijven mee kan doen en daarmee de grootste hoeveelheid mest vergist kan worden.
Wat houdt ons dan nog tegen? In de eerste plaats moet er voor boeren een haalbaar verdienmodel zijn. De bestaande subsidieregeling bleek afgelopen jaren niet toereikend. Voor individuele vergisters gloort er de komende subsidieronde licht, maar voor collectieve vergisters zijn de voorstellen ontoereikend. Dat komt naar mijn mening doordat het Rijk uitgaat van het concept van co-vergisters die draaien op overschotmest. Een collectieve mono-vergister is toch echt een ander financieel model.
Daarnaast is het denk ik belangrijk dat de Friese burger zich het belang van Groengas bewust wordt: het is voor veel bewoners de enige betaalbare optie om van het (fossiele) aardgas af te gaan. Dit geldt vooral buiten de stedelijke kernen.
Voor veel boeren geldt dat ze zich de positieve kanten van mestvergisten en vergiste mest vaak nog bewust moeten worden.
Vraag is dus: “Hoe lang willen we nog Russisch gas door onze gasleidingen laten stromen, wetende dat het ook Fries Groengas kan zijn”?
Sjef van der Lubbe
Landbouw-, Milieu- en Energiedeskundige.